Astygmatyzm to szczególne zaburzenie widzenia, wynikające z nieprawidłowości w zakresie krzywizn rogówki. Bardzo często z astygmatyzmem wiąże się dalekowzroczność lub krótkowzroczność. Przyczyny wady zazwyczaj są wrodzone, rzadziej powstaje ona z powodu urazów. Zaburzenia widzenia może również spowodować choroba oczu. Astygmatyzm diagnozuje się z wykorzystaniem specjalistycznego sprzętu. W zależności od rodzaju zmiany krzywizny rogówki wadę można skorygować za pomocą okularów, soczewek kontaktowych lub zabiegiem chirurgicznym.

Co to jest astygmatyzm?

Astygmatyzm powstaje wtedy, gdy rogówka oka ma nieprawidłowy kształt. W takiej sytuacji  promienie światła wpadające do oka nie skupiają się w jednym punkcie na siatkówce. W rezultacie osoba cierpiąca na astygmatyzm widzi obiekty bliskie i dalekie jako zniekształcone lub nieostre. Dodatkowymi objawami mogą być również bóle głowy i pieczenie oczu.

Jak powstaje astygmatyzm — przyczyny

Prawidłowo zbudowana rogówka oka ma kształt kulisty i jest jednakowo zakrzywiona we wszystkich kierunkach. To dlatego padające na nią od przodu promienie światła załamują się równomiernie i skupiają w jednym punkcie. Krzywizna, która jest nieregularna, załamuje promienie w różnym stopniu, przez co obraz na siatkówce jest zniekształcony. Astygmatyzm jest w większości przypadków wrodzony i ma podłoże genetyczne. Istnieją także wyzwalacze, które nie mają nic wspólnego z genami. Rogówka może zakrzywiać się nieregularnie, jeśli górna powieka zbyt mocno na nią naciska. Krzywiznę rogówki zmieniają również blizny, na przykład po zabiegach chirurgicznych lub choroba oczu. Astygmatyzm może być na przykład skutkiem stożka rogówki. Ponadto zmętnienia rogówki, takie jak występujące w zaćmie, to możliwe przyczyny. Astygmatyzm najczęściej jednak jest dziedziczony.

Astygmatyzm — objawy, jak je rozpoznać?

Wada w lekkiej postaci jest prawie niezauważalna i można długo nie wiedzieć,  co to jest astygmatyzm. Tylko wtedy, gdy osoby dotknięte wadą zaczynają widzieć niewyraźnie z oddali lub z bliska, a obiekty są rozmazane lub zniekształcone, zaczynają podejrzewać u siebie astygmatyzm.

Objawy zaburzenia to napięcia mięśniowe, ponieważ soczewka nieustannie próbuje skupić się na zmienionym obrazie. Trudno jest określić dokładnie miejsce występowania bólu, uważa się więc, że to bóle głowy. W związku z trudnością uzyskania ostrego obrazu mogą ponadto piec oczy. Astygmatyzm nie jest wadą, która się pogłębia, ale jeśli pojawi się w okresie dzieciństwa, wzrok może z czasem ulec pogorszeniu.

Diagnozowanie astygmatyzmu

Astygmatyzm diagnozuje się w gabinecie okulistycznym za pomocą oftalmometru. To urządzenie może zmierzyć, czy rogówka zakrzywia się równomiernie czy nieregularnie. Dzięki nowoczesnym sprzętom, w jakie wyposażona jest klinika okulistyczna Centrum Oka, lekarz może określić nawet,  jak silny jest astygmatyzm. Oftalmometr wyświetla na rogówce dwa świetliste obrazy, które odbijają się od niej. Okulista dopasowuje odległość między obrazami, aż odbicia znajdą się dokładnie jedno na drugim. Ekspert odczytuje następnie promień krzywizny. Powtarza się to w różnych osiach i porównuje wyniki. Jeszcze dokładniejszym badaniem jest tak zwana topografia rogówki. Tutaj mierzy się powierzchnię rogówki i uwidacznia jej strukturę,  podobnie jak na mapie topograficznej, na której przedstawiono góry i doliny.

Astygmatyzm — jak leczyć wadę?

Forma terapii astygmatyzmu zależy od jego rodzaju. Astygmatyzm może mieć następujące postaci:

– krótkowzroczny zwykły lub złożony,

– nadwzroczny zwykły lub złożony,

– mieszany.

Ostatnia postać występuje wtedy, gdy astygmatyzm w jednym oku jest krótkowzroczny, a w drugim nadwzroczny. Ponadto okuliści rozróżniają astygmatyzm regularny i nieregularny. W pierwszym przypadku różnie zakrzywione płaszczyzny są do siebie prostopadłe. W astygmatyzmie nieregularnym rogówka jest zagięta w różnym stopniu w różnych miejscach.

Najlepszym doradcą w kwestii doboru terapii jest zawsze lekarz okulista. Do korygowania astygmatyzmu regularnego używa się okularów lub soczewek kontaktowych. Pacjenci Centrum Oka wiedzą, że soczewki można nosić także wówczas, gdy występuje astygmatyzm w jednym oku. Stosowane są szkła cylindryczne, które kompensują nieprawidłową krzywiznę. Aby dobrać odpowiednie cylindry, okulista lub optyk musi najpierw określić moc refrakcyjną oka i ostrość wzroku. Do korekcji wzroku stosuje się również soczewki toryczne. To specjalny rodzaj soczewek cylindrycznych, o różnych promieniach krzywizny. Ich specjalna konstrukcja z pogrubioną dolną częścią zapobiega przekręceniu się soczewki w oku. Soczewki kontaktowe mają tę wadę, że mogą powodować zapalenie rogówki, jeśli nie są odpowiednio pielęgnowane i czyszczone. Jest to jednak jedyne rozwiązanie w przypadku astygmatyzmu złożonego, którego nie da się skorygować za pomocą okularów.

Ponadto istnieją zabiegi chirurgiczne, niwelujące astygmatyzm. Jak leczyć taką wadę operacyjnie? Pomocna jest chirurgia refrakcyjna. Najczęściej zabieg ten odbywa się za pomocą lasera. Chirurg używa go, żeby ostrożnie usunąć obszary, które są nadmiernie zakrzywione i ponownie uformować jednolicie powierzchnię rogówki.